รับมือกับภาวะขาดน้ำ รู้ก่อนป้องกันได้

ภาวะขาดน้ำเกิดจากการที่ร่างกายสูญเสียน้ำและของเหลวมากกว่าที่ได้รับ โดยมีอาการแสดง ได้แก่ รู้สึกกระหายน้ำ ปัสสาวะน้อย มีสีเหลืองเข้มและมีกลิ่นแรง มีอาการวิงเวียน อ่อนเพลีย ปากแห้งตาแห้ง เป็นต้น กรณีที่มีอาการกระหายน้ำมาก ปากแห้งมาก หายใจเร็ว ความดันโลหิตต่ำ มีไข้ ปัสสาวะไม่ออก รวมถึงมีอาการสับสน แสดงถึงภาวะขาดน้ำที่รุนแรง ควรรีบพบแพทย์โดยด่วน

ภาวะขาดน้ำพบได้บ่อยในเด็กทารก เด็กเล็กและผู้สูงอายุ ซึ่งอาการอาจรุนแรงมากหากไม่รีบทำการรักษา ดังนั้นหากพบภาวะขาดน้ำในกลุ่มคนเหล่านี้ควรรีบปรึกษาแพทย์โดยด่วนเช่นกัน

ภาวะขาดน้ำเกิดได้จากหลายสาเหตุดังนี้

• อาการท้องเสีย หรืออาเจียน ซึ่งจะทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำและเกลือแร่ ทำให้เกิดภาวะขาดน้ำ 

• ร่างกายสูญเสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย อยู่ในที่อากาศร้อน หรือการมีไข้

• การดื่มแอลกอฮอล์ และยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ ที่ทำให้ร่างกายขับน้ำมากกว่าปกติ 

• การดื่มน้ำที่น้อยเกินไป 

การป้องกันและรักษาภาวะขาดน้ำ 

การป้องกันภาวะขาดน้ำที่ดีที่สุดคือ โดยใน 1 วัน ดื่มน้ำให้เพียงพอ จิบน้ำบ่อยๆ เพื่อรักษาสมดุลน้ำในร่างกายควรดื่มน้ำอย่างน้อย 1.5 ลิตรต่อวัน หรือ วันละ 8-10 แก้ว 

Tips เล็กๆ เพื่อทำให้ดื่มน้ำระหว่างวันได้มากขั้น

• ตั้งเป้าหมายการดื่มน้ำระหว่างวัน เช่น เลือกขวดน้ำที่มีระดับน้ำบอก หรือ ขีดระดับน้ำที่ต้องดื่มในแต่ละช่วงเวลาบนขวดน้ำ ทำให้การดื่มน้ำ 1.5 ลิตรต่อวัน ทำได้ง่ายมากขึ้น หรือการใช้จำนวนแก้วน้ำที่ต้องดื่มในแต่ละช่วงเวลาก็ได้ เช่น ดื่มน้ำ 1 แก้วก่อนนอน และหลังรับประทานอาหารเช้า เป็นต้น 

• เลือกอาหารที่มีส่วนประกอบของน้ำเป็นหลัก เช่น ซุป ก๋วยเตี๋ยวน้ำ จะทำให้ทานน้ำมากขึ้นอัตโนมัติ แต่วิธีนี้ต้องระวังโซเดียมด้วยเช่นกัน

• เลือกทานผลไม้ที่มีน้ำเป็นองค์ประกอบสูง เช่น แตงโม เป็นต้น 

ในกรณีที่มีภาวะขาดน้ำ สามารถจิบเกลือแร่เพื่อชดเชยน้ำ น้ำตาลและแร่ธาตุที่สูญเสียไป โดยต้องเลือกชนิดของเกลือแร่ให้ถูกต้อง

การเสียน้ำจากอาการท้องเสียหรืออาเจียน ควรเลือกจิบผงเกลือแร่โออาร์เอส (ORS) สูตรขององค์การอนามัยโลกที่มีสัดส่วนของแร่ธาตุโซเดียม โพแทสเซียม และน้ำตาลกลูโคสที่เหมาะสม ช่วยป้องกันและรักษาภาวะขาดน้ำ โดยก่อนใช้ต้องละลายผงเกลือแร่ในน้ำสะอาดตามปริมาณที่แนะนำไว้ที่ซองยา เมื่อท้องเสียไม่สามารถใช้เกลือแร่สำหรับออกกำลังกายแทนได้ เนื่องจากปริมาณน้ำตาลที่มากจะยิ่งดึงน้ำเข้าสู่ลำไส้ทำให้อาการท้องเสียแย่ลง 

การเสียเหงื่อจากการออกกำลังกายหรืออยู่ในอากาศร้อน สามารถใช้เกลือแร่สำหรับการออกกำลังกายได้ เนื่องจากเมื่อเสียเหงื่อ ร่างกายจะขับน้ำพร้อมกับน้ำตาล เกลือแร่สำหรับออกกำลังกายมีปริมาณน้ำตาลกลูโคสเป็นสารออกฤทธิ์หลัก 

หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับเรื่องสุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ตลอด 24 ชั่วโมง มาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ

เอกสารอ้างอิง

1. Dehydration. 2019. NHS US. accessed via https://www.nhs.uk/conditions/dehydration/

2. Dehydration. Health Direct. accessed via https://www.healthdirect.gov.au/dehydration

3. ท้องเสีย ถ่ายเหลว จิบเกลือแร่ออกกำลังกายแทนได้ไหม. โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย. 2021. Accessed via https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/line/ท้องเสีย-ถ่ายเหลว-จิบเกล/#:~:text=ตอบ%20ไม่ได้%20เพราะก,ท้องเสียเป็นมากขึ้นได้